เมื่อวันที่ 17-21 ธันวาคม 2555 ผมและคณะกรรมการตรวจสอบและประเมินผลฯ (Quality Control : QC) ศูนย์ปฏฺิบัติการทุ่นระเบิดแห่งชาติ ได้เดินทางไปตรวจสอบประเมินผลพื้นที่สนามทุ่นระเบิดต้องสงสัยแปลงสุดท้ายของ อ.บ่อเกลือ จ.น่าน ที่บ้านห้วยโทน ต.ดงพญา ว่ามีความปลอดภัยหรือไม่หลังจากที่เจ้าหน้าที่เข้าปฎิบัติงานพิสูจน์ทราบแล้ว
พวกเราออกเดินทางจากกรุงเทพฯ เช้าตรู่ของวันจันทร์ ไปนอนคืนแรกที่ อ.เมือง จ.น่าน วันต่อมาจึงเดินทางไปยัง อ.บ่อเกลือ ระยะทาง 80 กว่ากิโลเมตร แต่ต้องใช้เวลาเดินทางกว่า 3 ชั่วโมงเพราะเส้นทางต้องผ่านภูเขาสูงชันและคดเคี้ยว ความสูงเฉลี่ยจากระดับน้ำทะเลประมาณ 500-900 เมตร ถึงที่พักบ่อเกลือฟ้าใส ใกล้เที่ยง หลังจากนั้นตอนบ่ายรับฟังการบรรยายสรุปจากหน่วยปฏิบัติการทุ่นระเบิดด้านมนุษยธรรมที่ 4 (นปท.4) ถึงสภาพพื้นที่สนามทุ่นระเบิดแปลงสุดท้ายดังกล่าว
พื้นที่สนามทุ่นระเบิดแปลงนี้เคยเป็นเส้นทางส่งเสบียงอาหารในสมัยการสู้รบระหว่างพรรคคอมมิวนิสต์และทหารไทย เมื่อสมัยก่อน อยู่บนสันเขาสูงชันระหว่างเขตแดนประเทศไทยกับประเทศลาว ถูกสำรวจเมื่อปี พ.ศ.2542 และบันทึกไว้ว่าเป็นพื้นที่สงสัยจะมีการวางทุ่นระเบิด โดย องค์การความช่วยเหลือแห่งประชาชนชาวนอร์เวย์ (Norwegian People's Aid : NPA) มีขนาดพื้นที่ 129,000 ตร.ม. นับตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นมา อ.บ่อเกลือ จ.น่าน จึงถูกบันทึกไว้ในฐานข้อมูลว่ายังมีพื้นที่สนามทุ่นระเบิดที่น่าสงสัยอยู่ ซึ่งต้องรอเจ้าหน้าที่ที่ปฏิบัติการด้านทุ่นระเบิดเข้าตรวจสอบและพิสูจน์ทราบต่อไป
พวกเราออกเดินทางจากกรุงเทพฯ เช้าตรู่ของวันจันทร์ ไปนอนคืนแรกที่ อ.เมือง จ.น่าน วันต่อมาจึงเดินทางไปยัง อ.บ่อเกลือ ระยะทาง 80 กว่ากิโลเมตร แต่ต้องใช้เวลาเดินทางกว่า 3 ชั่วโมงเพราะเส้นทางต้องผ่านภูเขาสูงชันและคดเคี้ยว ความสูงเฉลี่ยจากระดับน้ำทะเลประมาณ 500-900 เมตร ถึงที่พักบ่อเกลือฟ้าใส ใกล้เที่ยง หลังจากนั้นตอนบ่ายรับฟังการบรรยายสรุปจากหน่วยปฏิบัติการทุ่นระเบิดด้านมนุษยธรรมที่ 4 (นปท.4) ถึงสภาพพื้นที่สนามทุ่นระเบิดแปลงสุดท้ายดังกล่าว
 |
| ผืนป่าและภูเขาอุทยานแห่งชาติขุนน่าน ต.ดงพญา อ.บ่อเกลือ จ.น่าน ที่ตั้งแปลงสนามทุ่นระเบิด |
 |
| ผืนป่าดิบและเขาสูงชัน |
การเข้าไปยังพื้นที่ต้องใช้การเดินทางด้วยเท้า พร้อมแบกอุปกรณ์สัมภาระเป็นเวลานานกว่า 3 ชั่วโมง ท่ามกลางความสูงชันของขุนเขา การสุ่มหาร่องรอยของทุ่นระเบิดเป็นไปด้วยความยากลำบากท่ามกลางอากาศที่หนาวเหน็บบนยอดภูที่สูงจากระดับน้ำทะเลถึง 1,900 เมตร กำลังพลต้องนอนพักค้างแรมคราวละหลายคืนเนื่องจากการเดินทางขึ้น-ลง ลำบาก พ่อเสบียงหมดจึงค่อยกลับลงมาพักบนพื้นราบ และถือเป็นการพักฟื้นร่างกายไปในตัว
หลังจาก นปท.4 ปฏิบัติงานอยู่กว่า 3 เดือน จึงยืนยันว่าพื้นที่สนามทุ่นระเบิดแปลงนี้มีความปลอดภัยแล้ว จึงเป็นหน้าที่ของผมและเพื่อนกรรมการต้องเดินทางเข้าไปตรวจสอบและประเมินผลพื้นที่ (Quality Control : QC) ว่าปลอดภัยจริงหรือไม่ หากปลอดภัยจริงก็จะส่งคืนพื้นที่ให้แก่ประชาชนเพื่อใช้ประโยชน์ต่อไป
สุดยอด QC
ผมเองรู้สึกหวั่นใจและไม่ค่อยมั่นใจว่า ตัวเองจะสามารถเดินทางเข้าไปถึงพื้นที่สนามทุ่นระเบิดแปลงนี้ได้สำเร็จหรือไม่ สุขภาพร่างกายจะทนกับสภาพเส้นทางที่แสนทรหดเส้นนี้ได้หรือ เส้นทางเส้นนี้ได้รับการกล่าวขานมาว่า "เป็นเส้นทางที่โหดร้ายที่สุดแห่งหนึ่งในบรรดาการ QC ทั้งหลาย" แต่ในใจอีกส่วนหนึ่งก็มีความมั่นใจ เพราะมันเหมือนความท้าทายที่รอเราอยู่ อีกทั้งมันเป็นความรับผิดชอบในหน้าที่ของผมด้วย ผมคิดอยู่เสมอว่า ลูกน้องเขายังดั้นด้นไปทำงานอยู่ได้เป็นเวลาแรมเดือน พอถึงเวลาให้เราเข้าไปตรวจสอบฯ หากเราไม่ไปก็รู้สึกละอายใจ ผมจึงมีความมุ่งมั่นที่จะต้องเดินทางเข้าไปถึงพื้นที่แปลงนี้ให้ได้
ทีมงาน QC ของเราจำนวน 6 คน เริ่มออกเดินทางด้วยเท้าหลังจากหมอกเริ่มจางลง ในเช้าวันพุธที่ 19 ธ.ค.2555 โดยมีกำลังพลของ นปท.4 เจ้าหน้าที่ของอุทยานแห่งชาติขุนน่าน ทหารพราน และชาวบ้านร่วมเดินทางในครั้งนี้ด้วย ผมมอบให้ทีม QC ที่เป็นคนหนุ่มเป็นทัพหน้า นำไปก่อน ส่วนผมพร้อมด้วย รอง ผบ.นปท.4 เป็นทัพหลัง เดินตามหลังไป เนื่องจากไม่มั่นใจตนเองว่าจะเดินไหวหรือปล่าว หากไม่ไหวก็ต้องกลับก่อนเพราะกลัวจะเป็นภาระกับคนอื่น
 |
| น้ำตกไร้ชื่อ ต้นแม่น้ำน่าน ก่อนขึ้นสู่พื้นที่แปลงสนามทุ่นระเบิด |
หลังจากทำการสุ่มตัวอย่างพื้นที่เสร็จเรียบร้อย พวกเรารับประทานอาหารกลางวันกันอย่างเอร็ดอร่อยในพื้นที่สนามทุ่นระเบิดแปลงนี้นี่เอง ทุกคนมีความอิ่มเอิบและสุขใจที่สามารถปฏิบัติภารกิจสุดโหดครั้งนี้ได้สำเร็จด้วยดี แต่พอนึกถึงขากลับ จิตใจก็ประหวั่นพรั่นพรึงขึ้นมาอีกครั้ง ไม่อยากนึกถึงมันเลย
พวกเราทั้งหมดออกเดินทางกลับจากพื้นที่ประมาณบ่ายโมงกว่า ผมเป็นทัพหลังเหมือนเดิม คราวนี้หนักกว่าเดิมเพราะร่างกายของผมเริ่มอ่อนล้าเต็มที เดินไปด้วยแรงเฉื่อย ตะคริวถามหาอยู่บ่อยครั้งจนต้องแวะพักถี่มากขึ้น การเดินทางกลับเป็นไปด้วยความล่าช้า ผมใช้เวลาเดินทางกลับลงมากว่าจะถึงถนนที่เดิมใช้เวลาเกือบ 4 ชั่วโมง ถึงเอาประมาณ 5 โมงเย็น ทีมงานทั้งหมดนั่งรอกันอยู่แล้ว รอลุ้นกันว่าทัพหลังจะมาถึงเมื่อไหร่ ดีนะที่ยังไม่มืดเสียก่อน ผมหันหลังกลับไปมองขุนเขาที่ผมเพิ่งเดินขึ้นไปเมื่อเช้านี้ แล้วกลับมาถามตัวเองว่า "ผมเดินขึ้นไปได้อย่างไร"
ฟ้าใสที่บ่อเกลือ
ภารกิจการตรวจสอบและประเมินผลพื้นที่สนามทุ่นระเบิดแปลงสุดท้ายของ อ.บ่อเกลือ เสร็จสิ้นเรียบร้อย คณะกรรมการ QC ทุกคนมีระดับความเชื่อมั่นว่ามีความปลอดภัยพร้อมจะส่งมอบพื้นที่ให้อุทยานแห่งชาติขุนน่านเพื่อใช้ประโยชน์ต่อไป ท้องฟ้าของบ่อเกลือที่เคยมีเมฆหมอกของทุ่นระเบิดลอยอบอวลอยู่ บัดนี้เมฆหมอกเหล่านั้น ได้ถูกขจัดหมดสิ้นแล้ว วันนี้ท้องฟ้าที่ อ.บ่อเกลือกลับมาสดใสดังเดิม
เอาถังตัก น้ำจากบ่อ..เกลือจริงหรือ?
มีรสเค็มสมเป็นดั่งคำร่ำลือ
ยินแต่ชื่อได้มาชมสมฤดี
ภูเขาสูงทะเลหมอกงดงามนัก
แต่งานหลักที่เฝ้ารอคือศักดิ์ศรี
ทุ่นระเบิดร้ายที่ยังเหลือในปฐพี
ตัวข้าฯ นี้จะเสาะหามาทำลาย
เขาสูงชันบากบั่นและดั้นด้น
แม้ทุกข์ทนต้องให้ถึงซึ่งจุดหมาย
ยอดเขาสูงเสียดฟ้าช่างท้าทาย
มีความหมายเกินค่ากว่าชีวี
ฟ้าบ่อเกลือเคยหม่นหมองและร้องให้
ด้วยภัยร้ายทุ่นระเบิดที่หลงเหลือ
ฟ้าบ่อเกลือเคยหม่นหมองและร้องให้
ด้วยภัยร้ายทุ่นระเบิดที่หลงเหลือ
แต่วันนี้ ฟ้าใสแล้ว ที่บ่อเกลือ
ขอให้เชื่อในศรัทธาของข้าฯ เทอญ
 |
| ผู้ร่วมเดินทาง สุดยอด QC ที่บ่อเกลือ |
ขอขอบคุณกำลังพลในหน่วยปฎิบัติการทุ่นระเบิดด้านมนุษยธรรมที่ 4 ที่ปฏิบัติงานด้วยความมานะพยายาม เสียสละและอดทน จนกระทั่งสามารถคืนพื้นที่ปลอดภัยให้ชาว อ.บ่อเกลือได้สำเร็จ ขอขอบคุณเจ้าหน้าที่อุทยานแห่งชาติขุนน่าน ทหารพราน และชาวบ้านที่ร่วมเป็นสักขีพยานในการเดินทางครั้งนี้ และขอขอบคุณคณะกรรมการ (สุดยอด) QC ของศูนย์ปฎิบัติการทุ่นระเบิดแห่งชาติ ชุดนี้ทุกคน
******************************************
บทความ : ชาติชาย คเชนชล : 22 ธ.ค.2555
บทกลอน : พัน ภูพ่าย : 21 ธ.ค.2555
