คืนความสุขให้ชาวกะเหรี่ยง

ชาวกะเหรี่ยงนิยมสร้างเจดีย์ไว้บนยอดเขาที่สูงที่สุด ในบริเวณหมู่บ้านและพื้นที่ที่อาศัยทำมาหากินอยู่ เพื่อใช้เป็นสถานที่ประกอบพิธีไหว้เจดีย์ตามความเชื่อ ซึ่งรายละเอียดความเป็นมาเรื่องนี้ ผมไม่ทราบชัดเจนนัก คงต้องถามผู้เชียวชาญด้านกะเหรี่ยงดู

ผมและคณะได้มีโอกาสเดินทางไปตรวจสอบและประเมินผลพื้นที่ปลอดภัยจากทุ่นระเบิดที่ อ.อุ้มผาง จ.ตาก ถึง 2 ครั้ง ครั้งแรก ปลายเดือนมกราคม 2558 และอีกครั้ง หลังสงกรานต์ คือ 20-24 เม.ย.2558 ปรากฏว่าที่ด้านหลังศูนย์การเรียนรู้ชุมชนชาวไทยภูเขา "แม่ฟ้าหลวง" บ้านนุกะโถวา ม.2 ต.แม่จัน อ.อุ้มผาง จ.ตาก ติดแนวชายแดนไทย-เมียนมาร์ นี้  มีเจดีย์เล็กๆ สร้างอยู่บนยอดเขาสูงสุดด้านหลังศูนย์การเรียนรู้ฯ ห่างไปประมาณ 1 กิโลเมตรเศษ ซึ่งชาวกะเหรี่ยงแถวนั้นเรียกกันว่า  "เจดีย์ขาว"  แต่ชาวกะเหรี่ยงไม่สามารถขึ้นไปประกอบพิธีไหว้เจดีย์ได้ นานมากว่า 10 ปีแล้ว เนื่องจากมีกับระเบิดถูกฝังอยู่บนนั้นจำนวนมาก  ซึ่งเป็นผลพวงมาจากการสู้รบของกลุ่มติดอาวุธชาวกะเหรี่ยง (KNU)  กับทหารรัฐบาลเมียนมาร์ ตามรอยตะเข็บชายแดนไทย

แผนที่แสดงที่ตั้งของเจดีย์ขาว ความสูงจากระดับน้ำทะเล 970 เมตร

พื้นที่แห่งนี้ ถูกบันทึกไว้ในฐานข้อมูลของประเทศไทย ว่า
เป็นพื้นที่อันตรายต้องสงสัยว่ามีทุ่นระเบิดตกค้างอยู่

สร้างเจดีย์ใหม่ทดแทน
หลังจากที่ชาวกะเหรี่ยงไม่สามารถขึ้นไปสักการะเจดีย์ขาวได้ จึงสร้างเจดีย์ใหม่ขึ้น หลังศูนย์การเรียนรู้ฯ บริเวณเนินเขาด้านล่าง เพื่อใช้ประกอบพิธีเซ่นไหว้ทดแทนเจดีย์ขาวเดิม ตามประเพณีและความเชื่อของตน  

เจดีย์ที่ถูกสร้างขึ้นใหม่ ด้านหลังศูนย์การเรียนรู้ชาวไทยภูเขา
แทนเจดีย์ขาว ที่อยู่บนยอดเขา

การค้นหาทุ่นระเบิด เก็บกู้ และทำลาย

หน่วยปฏิบัติการทุ่นระเบิดด้านมนุษยธรรมที่ 4 และองค์การความช่วยเหลือแห่งประชาชนชาวนอร์เวย์ (NPA) ได้จัดกำลังคนเข้าดำเนินการค้นหาทุ่นระเบิด บริเวณพื้นที่ด้านหลังเจดีย์ขาว ขนาดพื้นที่ 41,417 ตร.ม. (25 ไร่เศษ) ระหว่างวันที่ 2 ก.พ.2558 - 20 มี.ค.2558 พบกับระเบิดแสวงเครื่องจำนวน 51 ชุด ทุ่นระเบิด TYPE58 จำนวน 1 ทุ่น และสรรพาวุธที่ยังไม่ระเบิดจำนวนหนึ่ง  ได้ดำเนินการเก็บกู้และทำลายเรียบร้อยแล้ว เมื่อวันที่ 21 เม.ย.2558

การทำลายกับระเบิดที่เก็บกู้ได้ 

เจดีย์ขาวกลับคืนสู่ความปลอดภัย

วันที่ 21 เม.ย.2558 ผมพร้อมด้วยกำนันอภิสิทธิ์ ชีพละไม กำนัน ต.แม่จัน พนักงานเทศบาล ต.แม่จัน คณะครูจากศูนย์การเรียนรู้ชาวไทยภูเขา เจ้าหน้าที่อาสา พร้อมราษฎรชาวกะเหรี่ยงในบริเวณนั้น ร่วมกันเป็นสักขีพยาน เดินทางขึ้นไปตรวจสอบพื้นที่บริเวณเจดีย์ขาว ดังกล่าวเพื่อความมั่นใจ พวกเราเดินทางร่วมกัน ระยะทางไปและกลับรวมกว่า 3 กิโลเมตร

เดินทางขึ้นเขาจากเจดีย์ใหม่ด้านล่าง ไปยังเจดีย์ขาวบนยอดเขา
รวมระยะทางไป-กลับ กว่า 3 กิโลเมตร

เจดีย์ขาว แต่เมื่อขึ้นไปถึง องค์เจดีย์กลับเป็นสีเหลืองทอง

"ปลอดภัย ครับ...รู้สึกดีใจ ที่ชาวบ้านจะได้ขึ้นมาไหว้เจดีย์ขาวสักที"
กำนันอภิสิทธิ์ฯ

"ตั้งแต่หนูมาเป็นครูที่นี่ 10 ปีแล้ว ไม่เคยขึ้นมาบนนี้เลยค่ะ นี่เป็นครั้งแรก" 
ครูอุปะพร พินิจกุล ครูอาสาศูนย์เรียนรู้ชาวไทยภูเขา "แม่ฟ้าหลวง"  

พวกเราถ่ายภาพเป็นที่ระลึกบริเวณเจดีย์ขาว
ที่ไม่มีใครเคยขึ้นมา นานกว่า 10 ปีแล้ว

ผมแอบรู้สึกอิ่มเอิบใจ แทนพี่น้อง HDO ทุกคน

ที่พวกเราสามารถคืนความสุขให้ชาวกะเหรี่ยงแห่ง ต.แม่จัน ได้สำเร็จ
วันนี้ "เจดีย์ขาว" จะกลับมาคละคลุ้งไปด้วยกลิ่นธูป ควันเทียน
แห่งความศรัทธาของชาวกะเหรี่ยงอีกครั้งหนึ่ง

********************
ชาติชยา ศึกษิต : 28 เม.ย.2558